ágúst 15, 2003 :::
Magnús skrifar 15. ágúst 2003
Síðasta skotæfingin
Í gær var skotæfing, trúlega sú síðasta sem ég tek þátt í, farið er að síga á seinni hluta dvalar minnar hér í Afganistan. Í skotæfingunum er einfaldast er að nota skammbyssuna P8 ( P stendur fyrir Pistole). Hún er með 15 skota magasíni. Taka þarf einu sinni í gikkinn fyrir hvert skot. Skotið er ímark af 25 metra færi. Rifillinn G36 ( G stendur fyrir Gewehr) er mun öflugri. Með honum er skotið í mark af 100-800 metra færi. Riffillinn dregur þó vel á annan kílómetra. Á honum eru tveir sjónaukar. Annar er fyrir vegalengdir upp að 100 metrum. Í honum er rauður punktur sem maður lætur falla að skotmarkinu, hægt er að vera með bæði augun opin þegar miðað er. Hinn sjonaukinn er hefðbundinn, með ákveðnum kvarða til að taka tillit til fjarlægðar upp að 800 metrum. Magasínið er 45 skota.
Riffillinn er med tvær stillingar. Með annari þarf að taka einu sinni í gikkinn fyrir hvert skot. Með hinni virkar hann eins og vélbyssa, en er þó aðeins ætlaður fyrir stuttar skothrinur gegn árás af litlu færi. Eftirlætið mitt er gamla góða vélbyssan, hún hefur lítið breyst frá því í seinni heimsstyrjold. Gerdin er MG 3 (MG stendur fyrir Maschinengewehr).
Ekki er hægt að skjóta einu skoti í einu úr henni í einu, einungis samfelldum skothrinum, allt að 200 skotum í einu. Ef skjóta á meira samfellt, þarf að skipta um hlaup og leyfa hinu að kólna. Skotin eru í belti, 120 stykkjum radad i box. Boxinu er smellt utan á byssuna. Úr svona byssu skjóta menn ekki fríhendis nema e.t.v. Arnold Schwarzenegger, til þess er hún of þung og heggur of mikið. Ef skotid er liggjandi, þá eru teknar fram spyrnur fremst á hlaupinu. Skeptið er sett á öxlina og spyrnt á móti til að halda byssunni sæmilega stoðugri. Oftast er hún höfð á grind, t.d. efst á einhverju þeirra farartækja sem hér eru í notkun.
Vid æfum okkur t.d. að skjóta á gamla rússneska skriðdreka í 500-1000 metra fjarlægð. Skotstjóri með sjónauka er við hlið okkar og segir til á milli skothrina hvort skjóta eigi ofar, neðar, lengra til hægri eða til vinstri. Með þessari græju tekur ekki nema um minútu að gera gatasigti úr bíl i um 500-1000 metra fjarlægð. Nokkrir úr minni sveit hafa fengið að æfa sig að skjóta með MG 3 úr þyrlu. Æfingin tekur um 1 dag og fá þeir að launum “Doorgunner” skírteini. Þjóðverjarnir fara undan í flæmingi þegar ég spyr þá hvort ekki sé timi til kominn að hleypa mér í þyrluna. Annað sem gaman væri að prófa hjá þeim er „Panserfaust“ og „Granatepistole“. Við verðum bara að sjá til með það.
Íslendingur í úlfahjörð
Þýsku herbílarnir bera nöfn mismunandi rándýra eftir tegundum. Bensjepparnir okkar heita t.d. “Wolf” Aðrar tegundir hér eru: “Fuchs”, “Dingo”, “Mungo” og “Wiesel”. “Fuchs” er með 2 skrúfublöðum til siglinga á vatni. “Wiesel” er sniðugur lítill 3 manna skriðdreki. Þýsku flugskeytin bera hins vegar nöfn ránfugla. Ég er stundum spurður af því hvernig það sé að vera staddur í þessari þýsku úlfahjörð. Ég verð að viðurkenna a' fyrstu mánuðina var töluvert erfitt að sanna sig innan hópsins. Núna kann ég hins vegar betur á Þjóðverjana og hef það eins og blómi í eggi. Það er lykilatriði að sýna framfarir í þýsku, þó að opinbera samskiptamálið sé enska. Ekki hefði ég þó trúað því fyrirfram hvað þýsku mállýskurnar eru ólíkar þeirri þýsku sem ég lærði í menntaskóla á Íslandi. Svo þarf líka að halda í við þá í bjódrykkjunni og standa sig betur en þeir á æfingum og í hergöngum.
13. agust 2003
Alúðlegur lögreglustjóri
Heldur er farið að draga úr hitanum húr, nú blæs “svalur” norðanvindur, 30 stiga heitur yfir miðjan daginn. Á nóttunni fer hitinn niður fyrir 20 stig. Fer núna á hverjum degi í verktakaeftirlit með manni frá Hessen. Hann er meðalstór, ljóshærður og bláeygur. Mjög heiðríkjulegur í framan. Ég er búinn að eigna mér einn Bensjeppann og setja íslenska fanann á flaggstöngina. Þar blaktir hann á vegum Kabul. Ég geri ráð fyrir að islensku fánalögin gildi ekki hér, þannig að ég tek fánana ekki niður á kvöldin, hvorki þann sem er á bilnun né þann sem blaktir yfir þýsku CIMIC (Civil Military Cooperation) búðunum okkar.
Á einni löggustöðinni er kominn nýr stjóri. Hann vill vera vinur okkar, tekur í höndina á Þjóðverjanum og leiðir hann um stöðina. Kyssir hann á báðar kinnar þegar við förum. Eg hef sloppið við þetta kossaflens; stundum er gott að vera langur. Stjórinn krefst þess að við borðum með honum í hádeginu, annars erum við ekki vinir hans. Skrifstofan hans er full af litríkum gerviblómum, Afganir vilja gefa nýjum mönnum í starfi eitthvað sem endist betur en blómin okkar á Vesturlöndum. Ég er farinn að þola afganska matinn, er orðinn sæmilega vanur koligerlum og salmonellu. Það tók mig 2 mánuði að venja meltingarfærin vid. Svo er ég líka farinn að passa mig á því að borða aðeins það sem er soðið eða skrælt. “If you can’t cook it or peel it, forget it”.
Opnunarhátíð í stúlknaskóla
Fórum um daginn á opnunarhátíð í stúlknaskóla einum sem við endurbyggðum. Í einni skólastofunni sátu konur á hækjum sér; Afganir geta setið þannig tímunum saman. Þær gægðust undan burkanum til að sjá til við að útbúa matinn. Þeim var illa við að við kæmum inn og þvertóku fyrir allar myndatökur. Þær voru ekki viðstaddar opnunarhátíðina. Þar voru hins vegar skólastýran og kennslukonurnar. En þegar kom að málsverðinum, var útilokað að fá kennslukonurnar til að setjast til borðs með karlpeningnum. Loks tókst með herkjum að fá skólastýruna til að setjast að snæðingi við hlidina á túlkinum. Konurnar eru geinilega ekki búnar að jafna sig eftir ognarstjórn Talibana.
Túlkarnir fræða okkur um lífið í Afganistan
Túlkarnir okkar 3 talsins eru hafsjór fróðleiks og ómissandi í uppbyggingarstarfinu. Þeir eru vel menntadir, 45-50 ara. Einn er flugvélaverkfræðingur, annar læknir. Hver um sig á 4-5 börn og eru sammála um það að sá sem á 2 börn eða færri sé fátækur maður. Elstu börnin þeirra eru 13 til 20 ára.
Rifist um hvoru megin við lækinn eigi að byggja upp skóla
Fór með Norðmönnum norður fyrir Kabul, til að setja niður illdeilur vegna endurbyggingar skóla nokkurs. Þorpi einu skipti uppþornaður lækjarfarvegur í tvennt. Sitt hvoru megin voru rústir skólabygginga. Aðeins kom til greina að endurbyggja annan skólann. Upphófust þá deilur miklar og varð lögreglumaður með Kalashnikoff að stilla til friðar. Miðað vid þessa menn, sitja Mývetningar á friðarstóli þegar að skólamálum kemur.
Norðmönnunum tókst að fá þorpsleiðtogana “Maliks” afsíðis og eftir um tvær klukkustundir og óteljandi umganga af tei, náðist samkomulag. Skólinn sem er minna hruninn verður endurbyggður, enda ódýrara. Síðar um daginn var okkur boðið til tedrykkju ásamt ráðamönnum í þorpinu. Setið var flötum beinum í skugganum undir tré miklu. Norsk kona vildi fá mynd af sér með þorpsleiðtogunum þremur. Sá elsti neitaði og flýtti sér burt, vildi ekki sjást ámynd með konu. Hinir hentu gaman að. Engar konur né stúlkur voru sjáanlegar þarna utandyra.
Afganir mála kindurnar
Á morgnana, þegar við ökum inn í miðbæ Kabul, þá eru alltaf hirðingjar á ferð með hjarðir sínar, yfirleitt kindur eða geitur. Á kindurnar úða þeir málningu í mismunandi litum eftir hjörðum, til að þekkja þær í sundur. Þeir nota ekki eyrnamerkingar eins og við heima. Féð er allt kollótt. Geiturnar eru ekki sérstaklega merktar. Þeim er beitt á hina óteljandi ruslahauga i Kabulborg. Svínin sjást að sjálfsögðu ekki.
Grafreitir, grænir fánar og hvítir brúðarbúrkar
Á leið okkar inn í borgina ókum við framhjá mörgum grafreitum. Afganir grafa hina dauðu innan 24 klukkutíma; segja að skrokkar af fólki rotni hraðar en skrokkar af skepnum. Þeir eru lagðir á hliðina til hinstu hvílu, þannig að andlitið snúi í áttina að Mekka. Á gröfina reisa þeir steinhellu upp á rönd. Engar áletranir, en oft grænn fáni til merkis um píslarvættisdauða. Grænn er litur Islam, Allah og Framsóknarflokksinns. Í öllum tilfellum tákn um grósku jarðar. Hviti liturinn er tákn um hreinleika. Athyglisvert ad sjá skeytta leigubíla með konur á leið í brúðkaup. Brúðurin er ekki klædd í hvítan kjól, heldur í hvítan burkha.
Stærstu flugvélar heimsins fljúga yfir búðunum
Birgðaflutningar eru mikið mál fyrir um 5000 manna her með á annað þúsund ökutæki. Flugumferð er því mikil, sérstaklega á morgnana. Ekki er flogid i myrkri. Tilkomumestar eru Antonov vélarnar fra Ukrainu, en þær leigir þýski herinn ásamt áhöfn til birgðaflutninga. Um fólksflutninga sjá þeir sjálfir með C-160 Transall flutningavélum og Airbus þotum. Antonov 124 er risastór, tekur um 100 tonna frakt. Antonov 225 er enn stærri og tekur um 200 tonn. Antonov eru stærstu flugvélar í heimi. Þessi skrímsli skríða hér yfir herstöðina á leið sinni til lendingar.
Ekki veitir af til að flytja bjórinn í liðið, menn eru orðnir mjög þyrstir á kvöldin, eftir heitan vinnudag. Formlega er í gildi svokölluð “Two Can Rule” sem táknar þann fjölda bjórdósa sem neyta má að kveldi hvers dags. En sumir hafa nú aldrei verið góðir í samlagningu svo þegar í harðbakkann slær þarf oft að beita reglunni: “Only count the first one and the last one”. Ég hef oft sagt Þjóðverjunum að það væri verðugt verkefni í uppbyggingarstarfinu að reisa brugghús hér í Kabul í stað þess að flytja mjöðinn inn með ærnum tilkostnaði, 3 evrur pr. litra. Reyndar var bruggadur hér bjór fyrir strið og einnig búið til brandy úr öllum þeim vínþrúgum sem vaxa hér. En þetta hvarf allt með tilkomu strangtrúarinnar.
NATÓ tekur við ISAF sveitunum
11. agúst 2003.
Í dag tók NATO við stjórn öryggisgæslusveitanna hér í Kabul. Hitti 3 stjörnu hershöfðingja frá aðalstöðvum þýska hersins í Potsdam. Hann var hér á ferð með þýska varnarmálaráðherranum Peter Struck. Hershöfðinginn tók mig tali þegar hann sá íslenska fánann á einkennisbúningnum og kvaðst hafa vitað af þessum Íslendingi innan þýsku sveitarinnar í Kabul. Þjóðverjunum finnst merkilegt að fá liðsstyrk frá Íslandi, þýski herinn telur um 285000 manns og veltir yfir 2000 milljörðum isl. króna á ári. Reyndar er það ekki nema um fjórtándi hluti ársveltu Bandaríkjahers og dygði aðeins til 5 mánaða reksturs þeirra i Irak.
Konur í Kabul vilja frið alls staðar í Afganistan
Konur eru að sækja í sig veðrið, í gær söfnuðust um 1000 konur saman hér í Kabul. Tilgangurinn var að krefjast thess ad öryggisgæslusveitirnar sinni ekki einungis Kabul, heldur einnig öllu Afganistan. Líf kvenna er vont í Kabul, en sýnu verra annars staðar i Afganistan. Síðasta dæmið
er ákvörðun um að grýta 18 ára stúlku fyrir að neita að giftast náfrænda sínum, en þau eru systkinabörn. Utan Kabul ganga einnig vígamenn lausum hala og taka það sem þeim sýnist, hvort sem það er kvenfólk matur eða eitthvað annað.
Skrýtið, en herir Vesturlanda eru að breytast í mannréttinda- og hjálparstofnanir. Þetta er þveröfugt við ímynd almennings, litaða af striðsbókmenntum og bíómyndum. Á Vesturlöndum er það ákvörðun stjórnvalda hvernig herjum er beitt og sem betur fer er í tisku að láta þá vinna saman að friðargæslu og uppbyggingu á vandræðasvæðum í stað þess að kljást hver við annan heima fyrir.
Magnús H. Gíslason
::: posted by Salvör at 10:48 f.h.
ágúst 13, 2003 :::
Magnús skrifar 8 agust 2003.
Um kindakyn í Afganistan
Höfum þessa dagana töluverð samskipti við Nordmenn. Síðasta laugardag budu þeir okkur í grillveislu mikla. Á markaðinum í Kabul höfðu þeir keypt kind, slátrað henni og heilgrillað. Rollunni var skolað niður með bjór og norsku aquavit. Menn furðuðu sig á því hvað kindin rýrnaði mikið á grillinu. Ástæðan var sú að þessi tegund fjár er um 50% fita. Fitan safnast í tvo stóra keppi á afturendanum. Afgönum þykir hún hið mesta lostæti. Önnur tegund fjár er af tyrknesku kyni. Það er stórvaxið og kjötmikið. Þriðja tegundin er karakúl. Hún er algengust í norðurhluta landsins og er ræktuð vegna ullarinnar og skinnsins. Að eiga húfu úr karakúlskinni er merki um að menn séu háttsettir í samfélaginu. Við komum ekki til baka fyrr en eftir miðnætti. Það olli verulegum vandræðum daginn eftir, kominn er nýr þýskur hershöfðingi af gamla skólanum og hafði hann engan skilning á nauðsyn þess að taka þátt í svona alþjóðlegum samkvæmun að kvöldi til. Útivistartíminn, án skriflegs leyfis var til kl.21:30. Norska herstöðin er þó aðeins í um 500 metra fjarlægð frá okkar og við í 3 bílum með allar nauðsynlegar græjur. Jaeja, okkar yfirmaður slapp í þetta sinn. Reyndar var hann í dag hækkadur í tign, úr Major i LtCol.
Flottar í fullum herklæðum
í norsku sveitina er komin stúlka nokkur all vígaleg. Fyrir utan hefðbundin skotvopn er hún með 4 hnífa misstóra og gasúða. Greinilega
ævintýrakona og hafði gegnt herþjónustu á skrýtnum stöðum, t.d. á Svalbarða þar sem hún lærði rússnesku og komst í kynni við ísbirni. Lara Croft typa. Það eru líka nokkrar vígalegar konur í þýsku bardagasveitunum tveimur í austur- og vesturhluta Kabul. Þær eru flottar í fullum herklæðum.
I minni sveit eru tveir strakar um tvitugt komnir ur frii fra Thyskalandi eftir um 3 manada dvol her i Afganistan. Their baru sig fremur illa, samband theirra vid kaerusturnar tholdi ekki thessa fjarveru fra heimahogum og theit latnir roa. Thetta er algengt vandamal i herthjonustu. I sveitina er kominn enn einn fra fyrrum Austur-Thyskalandi. Reyndar kann eg betur vid tha ad austan; their ad vestan setja sig stundum a nokkud haan stall, serstaklega Berlinarbuar.
Thattaka Islands starfinu her hefur fra upphafi vakid athygli, serstaklega a medal Thjodverjanna. Thad er mjog ovenjulegt ad their taki utlending inn i sinar radir, hvad tha ad islenski faninn blakti yfir theirra budum. Hja minni deild er nu adeins islenski faninn eftir, sa thyski rifnadi i hvassvidri fyrir nokkrum vikum. I sidasta frettabladi ISAF-News, sem prentad er i 25000 eintokum og dreift um alla Kabul, birtist grein um Island asamt nokkrum myndum. Greinina skrifadi eg ad beidni Thjodverjanna. Med yfirtoku NATO a stjorn oryggisgaeslusveitanna nuna i Agust, breytist ymislegt i uppbyggingarstarfinu. Nyjar thjodir koma inn og skipulagid verdur stokkad upp. Ekki er alveg ljost hver verdur framtid minnar deildar eftir naestu aramot. Liklegt er tho ad Thjodverjarnir verdi herna afram, spurning hvort umfang og edli verkefnanna breytist. Norsk kona, LtCol Kirsten Lang stjornar nu samraemingu uppbyggingarstarfsins.
Annad mal. Heimsottun um daginn thyska hjalparstofnun, Kinderberg ad nafni. Thar stjorna thyskar konur sem eru ekki sattar vid karlaveldid her i landi. Hja theim vinna afgonsk kona og tveir karlar. Thegar thaer taeka leigubil eru karlarnir hafdir i skottinu vid mikla forundran heimamanna. Eins og svo oft adur barst talid ad samskiptum kynjanna. Forstodukonan lysti fyrirkomulaginu a thessa leid: Strakar og stelpur fa ad leika ser saman og eru i blondudum bekkjum fram til 12 ara aldurs. Eftir thad eru skolar kynskiptir, fram ad haskolastigi. Thar eru tho heimavistir kynskiptar. I haskola thykir I haesta mata ovideigandi ef karlkyns nemendur gerast of naergongulir vid stulkurnar, t.d. med thvi ad spyrja thaer um eftirnafn eda ad forvitnast um fjolskyldu theirra. Thad er tulkad sem tilraun til ad koma hjonabandsferli af stad. Ekki thydir heldur fyrir stulkur ad stofna til neins konar vinskapar vid gagnstaeda kynid. Ef thaer sjast t.d. uti a gotu med manni sem ekki er naskyldur theim, getur thad thytt vist í kvennafangelsi. Að lokinni afplánun er ekki vist ad
fjölskyldan vilji taka við þeim aftur. Þá er það bara gatan eða að ílengjast í fangelsinu. Vinátta er aðeins opinber á milli karlmanna. Þeir sýna hana t.d. med því að leiðast úti á götu. Moskur eru einungis fyrir karla, konur eru útilokaðar. Stúlkur eru giftar ungar, 14-16 ára. I Kabul þarf brúðguminn að greiða 3000 dollara fyrir brúðina. Til samanburðar eru daglaun verkamanns um 2-3 dollarar á dag. Kiló af kjöti
kostar 2 dollara. Kind 60 dollara og dromerari 5000 dollara. Þegar menn eru komnir vel á veg með að safna 3000 dollurum, eru þeir yfirleitt komnir á fertugsaldurinn. Þá taka þeir föður sinn tali og segja honum að nú sé kominn timi til að gifta sig. Þá sendir karlinn kerlinguna út til að leita að kvonfangi fyrir soninn. Ekki má hann gera það sjálfur af siðferðisastæðum. Kerla fer á stúfana og finnur heppilegt kvonfang fyrir soninn. Stúlkan þarf að vera heilsuhraust, vel útlítandi, geta sinnt heimilisstörfum og unnið á ökrunum.
Sérstaklega miklivægt er að heilsan sé í lagi, því ef stúlkan deyr skömmu eftir giftingu, þá hefur sonurinn glatad öllu sinu. Feður verðandi brúðhjóna koma sér saman um verð fyrir brúðina. Ef brúðurin er t.d. með húðskemmdir í andliti, þá fellur hún í verði. Húðskemmdirnar (leishmaniosis) eru algengar og stafa af biti kvenkyns sandflugunnar. Ljóss húðlitur er verðmeiri en dökkur. Hirðingjastúlkur eru í háu verði, thær eru aldar upp við alls konar vinnu og handverk. Þær kunna t.d. að sinna bústofni og halda hjörðum til beitar. Hirðingjakonur eru fremur sólbrenndar, því þær klæðast ekki burkha. Hirðingjar eru tiltölulega auðugir menn og velmetnir í þjóðfélaginu, nokkuð sem kemur á óvart. Yfirleitt er farið vel með stúlkur fram að giftingu, enda mikilvægt til að hámarka söluverðið. Þegar samningar hafa náðst er
haldið brúðkaup sem stendur í tvo daga og tvær nætur. Þar hittast brúðhjónin yfirleitt í fyrsta sinn. Að þvi loknu er brúðarféð reitt af
hendi, reynist brúðurin ógöllud. Þar með verður hún eign eiginmannsins. Hennar hlutverk er að þjóna honum til borðs og sængur, sjá um heimilið, hjálpa til á ökrunum og síðast en ekki síst að fæða honum syni. Ef hún eignast ekki börn, eða bara stelpur, þá er það talið henni að kenna.
Gæti jafnvel þýtt að karlinn losi sig við hana í kvennafangelsi. Tengdamæður stúlknanna eru illskeyttar og hlífa þeim ekki. Sömuleiðis
mágkonur. En að jafnaði er þó farið vel með konurnar, þær eru jú veruleg fjárfesting fyrir eiginmanninn. Þessi kostnaður við giftingu
veldur vandræðum. Fyrstu árin eru brúðhjónin blönk, þannig að ef annað þeirra veikist, t.d. konan vegna barnsburðar, þá er ekki víst að til séu peningar fyrir læknisaðstoð. Sökum aldursmunar er algengt að karlinn deyji frá konu og mörgum ungum börnum. Samkvæmt hefð erfir bróðir eiginmannsins fjölskylduna. En ef hann á ekki bróður og enginn vill taka ekkjuna fyrir konu, þá verða börnin að vinna fyrir sér, konan og þau yngstu með betli, eldri drengir með hefðbundinni vinnu. Það þýðir að ekki er um skólagöngu fyrir þau að ræða. Stundum reynir konan að koma börnunum tímabundið fyrir á munadarleysingjahæli, en í verstu tilfellunum hefur hún neyðst til að selja þau frá sér.
Til er að tvær fjölskyldur með menn og konur á giftingaraldri „skipti“ á brúðum til að komast hjá því að greiða brúðarfé. Alvarlegra er þegar fátæk fjölskylda giftist innbyrdis, t.d. thegar frændur eru giftir frænkum sinum. Þar sem þetta viðgengst, er mikið um fæðingargalla og sjúkdóma. Ja, þessi þýska kona hjá Kinderberg var ekki að skafa utan af hlutunum. En það er nú svo með okkur Vesturlandabúa að vid erum gjarnir á að gagnrýna aðrar þjóðir, þó svo að okkar kerfi sé sannarlega langt frá því að vera gallalaust.
::: posted by Salvör at 5:37 f.h.
Magnús Gíslason skrifar 1. agust 2003
Sumarhiti og hassrækt afgönsku löggunnar
Síðustu viku hefur hitinn farið upp í 40-45 stig í skugganum. Skólum hefur verið lokað vegna hitans og verða þeir ekki opnaðir aftur fyrr en eftir nokkrar vikur. Ég hef nóg að gera eftir að fækkaði um 5 manns í deildinni, er allan daginn á flakki um Kabul. Hitinn venst ótrulega vel, ekkert mal er að vera úti í sólinni allan daginn. Drekka þarf hins vegar ósköpin öll af vatni. Uppskera númer 2 er komin vel á veg á ökrunum her i Kabul. Framan við eina lögreglustöðina sem við erum að endurbyggja, er garður. Þar rækta afgönsku löggurnar marijuana. Plönturnar dafna vel, eru orðnar um 1 metri á hæð enda vökvaðar reglulega. Í anddyri stöðvarinnar er flaska, hálffull af vatni og blöðum af grunsamlegum plöntum. Safinn er trulega notaður til að styrkja teið sem drukkið er ótæpilega.
Uppgangur í Kabúl
Mikill uppgangur er í Kabul og verulegar framkvæmdir í gangi. Fólk keppist við að laga húsin sín, gera við götur og opinberar byggingar. Verðlag er farið að þokast upp og vinnulaun sömuleiðis. Siðan eg komhefur t.d. verkamannakaup hækkað ur 2 í 3 dollara á dag. Nóg er að gera í múrsteinabrennslunni, enda eru flest hús ur múrsteinum. Í stærri húsum er þó burðarvirki og plötur á milli hæða ur steinsteypu. Dæmigerð íbúðarhús eru á einni hæð. Neðst er um 1 metra undirstaða; veggur hlaðinn úr grjóti. Þar ofan á koma veggir hlaðnir ur múrsteinum. Utan á múrsteininn er smurt leir, blönduðum hálmi. Gluggar eru fáir og smáir. Þakið eru lárettir trjabolir með borðviði. Þar ofan á er þykkt lag af leir blöndum hálmi til einangrunar. Umhverfis húsin er dálítill garður, umlukinn 3 metra háum vegg. Veggurinn er vörn gegn ræningjum, ryki og vindum. Innan hans geta börn leikið ser óáreitt og konurnar gengið um án þess að klæðast burkha. Útlit húsanna minnir á svokallaðan "Adobe Architecture" eins og sést t.d. í Nyju Mexikó og Arisóna í Bandaríkjunum.
Friður í Kabúl, skálmöld annars staðar
Eftir að við komum til Kabúl, hefur lögum og reglu verið komið á, nokkuð sem önnur svæði i Afganistan hrópa á. Þar ríkir enn skálmöld, sem veldur því að fólk streymir til höfuðborgarinnar í leit að framtíð fyrir sig og börnin sín. Hér er friður, sæmilegt skólakerfi , heilbrigðisþjónusta og
mikil umsvif á vegum alþjóðastofnana. Ekki sakar af við komum með rigningu eftir um 5 ára þurrkatímabil.
Kanadamenn taka við stjórn ISAF
Kanadamenn tóku formlega við af Þjóðverjum og Hollendingum um daginn. Þeir koma með um 1800 manns og eru bunir að reisa sina eigin herstöð á milli gömlu konungshallarinnar og drottningarhallarinnar. Kanadamennirnir eru fremur stuttir og riðvaxnir. Einkennisbúningarnir eru með stafrænu munstri. Smá tíma tekur að venjast kanadíska framburðinum.
Flestir farnir. Fáar konur
Flestir sem hafa unnið með mér siðan í mars eru farnir og nýjir menn komnir í staðinn. Fækkað hefur i sveitinni, úr 20 í 15 manns og verður hún send heim um næstu aramót. Engin kona er í sveitinni eftir að einn bílstjórinn lauk veru sinni hér í apríl. Konur eru ekki nema um 5% af þýska hernum og fáar af þeim sækjast eftir dvöl í Afganistan. Þær sem hér eru vinna flestar við heilsugæslu eða skrifstöfustörf. Verðugt verkefni fyrir jafnréttissinna að taka fyrir málefnið: "Konur og her". Er herþjónusta eitthvað síður fyrir konur en karla? Einhvers staðar las ég að Rússar hefðu gert fyrstu og siðustu tilraunina með kvennaherdeild í fyrri heimsstyrjöldinni. Það gekk ekki vel, 4 af hverjum 5 flýðu aður en á hólminn var komið. Ekkert var gert í þvi af hálfu rússnesku herstjórnarinnar. Hins vegar voru karlar sem flýðu settir í raflostsmeðferð til að lækna þá af stríðsóttanum. Eftir það voru þeir sendir aftur á vígvöllinn.
Tveir Íslendingar núna í Afganistan
Þýskur læknir tjáði mér að komið hefði í heimsókn á herspítalann íslenskur hjúkrunarfræðingur frá Rauða krossinum, að nafni Palína Ásgeirsdóttir. Við erum þa sennilega tveir Islendingarnir hér í Afganistan.
Makaval í Afganistan
Ræddi í fyrsta sinn við afganska konu sem kom her í heimsókn ásamt brasíliskri konu sem vinnur í Kabúl á vegum Evrópusambandsins. Hún hafði numið læknisfræði í 2 ár en hætt námi við valdatöku Talibanastjórnarinnar.
Ensku talaði hún agæta, hafði lært hana heima hjá sér. Aðspurð hvernig makaval færi fram hér í Afganistan, tjáði hún mér að kerfið væri einhvern veginn á þessa leið á meðal Pasthuna, en þeir eru fjölmennir á strangtrúarsvæðum í Suður-Afganistan. Þegar maður er kominn á giftingaraldurinn, 18-25 ara, fara foreldrar hans, einkum móðirin, á stúfana að leita kvonfangs. Pasthunskar stúlkur eru giftan ungar, oftast 13-16 ára gamlar. 21 árs eru þær eiginlega orðnar of gamlar fyrir hjúskaparmarkaðinn. Þegar fundist hefur fundið heppilegt kvonfang, fer ákveðið ferli af stað sem getur tekið 1-3 ár. Á þeim tima fá verðandi brúðhjón ekki að sjá hvort annað. Foreldrar og bræður brúðarinnar koma nokkrum sinnum í heimsókn til fjölskyldu brúðgumans, forvitnast þarf um eignastöðuna og athuga hvort tilvonandi tengdasonur er ekki stakur reglumaður á áfengi og gras. Ef allt gengur upp, er haldið brúðkaup, sem yfirleitt er mjög kostnaðarsamt fyrir fjölskyldu brúðgumans. Þessi hjónabönd virðast endast mun betur heldur en á Vesturlöndum. Einkar heppilegt virðist að láta mæðurnar sjá um þetta, þær hafa rúman tíma, enda flestar heimavinnandi. Ef fjárhagurinn leyfir, geta menn tekið sér 4 konur. Þetta fyrirkomulag veldur reyndar vandræðum; fjöldinn allur af ungum mönnum hefur ekki ráð á því að fá sér konu og stofna heimili. Þegar atvinnuleysi bætist við, er leiðin oft stutt yfir í glæpi og eiturlyf, sem nóg er af hér i Afganistan.
Samstarf margra þjóða í öryggisgæslusveitum
Alltaf er jafn gaman að fylgjast með þvi hvernig herir hinna 29 þjóða innan öryggisgæslusveitanna vinna saman. Tiltölulega stutt er síðan þessar þjóðir voru i stríði hver við aðra innan Evrópu. Vissulega er sagan oft rifjuð upp, en hér vinna menn saman og horfa til framtiðar.
Fór um daginn með Ítölum til að dreifa skólagögnum á munaðarleysingjahæli. Ítalirnir gáfust upp eftir nokkurn tíma, útilokað var að halda strákunum í biðröð til að einfalda úthlutun. Þeir réðust framfyrir stúlkurnar, sem voru mun agaðri. Í framhaldi af þessu ákvaðu Ítalarnir að dreifa einungis skólagögnum til stúlkna, strákarnir verða bara að eiga sig, þeir hafa hvort eð er löngum verið forréttindastett hér í Afganistan.
Magnús Gíslason
*****************************
Magnús skrifar frá Afganistan 5. Juli 2003
I gaer var thjodhatidardagur Bandarikjamanna og mikill vidbunadur her I Kabul. Astandid var tho ekki eins og i myndinni “Independence Day“. En allt getur gerst her I Afganistan. Thyskur laeknir sagdi mer um daginn ad islenskur hjukrunarfraedingur hja
Raudakrossinum her vaeri vaentanlegur I heimsokn hingad i herstoedina. Beid I um 1 klst. i Thyska sjukratjaldinu, en enginn kom Islendingurinn.
For i fyrradag i fyrsta skipti i ferd med Nordmonnunum. Thad var sameiginleg ferd med Frokkum til ad dreifa ritfongum og mat a
munadarleysingjahaeli her I Kabul. A thessu haeli voru strakar og stelpur upp ad 12 ara aldri. A odru haeli, sem eg heimsotti i fyrradag voru einungis strakar eldri en 12 ara. Thar voru vatns- og skolpmal i olestri. 20 drengir eru hafdir saman i herbergi. Ekki virdist naudsynlegt ad vera med serstakt haeli fyrir stulkur eldri en 12 ara, enda eru thaer trulega farnar ad nalgast giftingaraldurinn her i landi. Ekki vantar styrktaradila fyrir thessi munadarleysingjahaeli her i Kabul, vandamalid eru haelin annars stadar i Afganistan. Reyndar var mer tjad ad adeins hluti thessara krakka vaeru foreldralausir. Mikid vaeri um ad born vaeru tharna vegna erfidra heimilisadstaedna, faeru hinsvegar heim 1-2 daga i viku. Afgonsk-Amerikonsk kona er yfirmadur munadarleysingjamala her i Afganistan. Thad er mikill kraftur i henni og hun hefur smalad saman fjolda styrktaradila.
Thad sem hun kvartar undan eru taeknimalin. Brjota tharf oll vidfangsefni upp i verkthaetti, forgangsrada theim og fa thau unnin af afgonskum verktokum ad undangengnu utbodsferli. Hafa tharf gott eftirlit med verktokunum og greida theim eftir framvindu verks. Vid getum hjalpad henni hvad thetta vardar. Afganirnir eru fljotir ad laera og virdast verkmenn godir. Their kippa velum ur vorubilunum sinum og gera vid thaer i gotukantinum. A flugvellinum sjast karlar med voldugt skegg og turban gera vid thotur afganska flugfelagsins Ariana. Thotunum hefur nu fjolgad ur 2 I 8, samfara aukningu I innanlandsflugi. Flugstjori med turban ? Af hverju ekki ?
Heimsotti idnskola med allskonar rafknunum taekjabunadi, t.d. rennibekkjum. Allt var I lamasessi sokum rafmagnsleysis. I stridinu hafdi um 15 metrum af 15 kV streng verid stolid, asamt rofabunadi. Vid getum greitt vidgerdina, en skolinn verdur ad semja vid rafveituna I Kabul um ad kaupa efni og vinna verkid; their eru med haspennuverktaka a sinum snaerum.
Hitti rafveitustjorann um daginn, hann er nytekinn vid embaetti. Adstodarmenn hans hofdu mikinn ahuga a ad fa fotbolta fyrir knattspyrnulid rafveitunnar; fotbolti er vinsaell her i Afganistan. Einn yfirverkfraedingurinn treysti okkur fyrir frumriti einlinumyndar af ollu
raforkukerfinu her i Kabul. Um 2 fermetra „Masterplan“ sidan 1979, eda fra upphafi innrasar Sovetrikjanna. Thad hefur orugglega ekkert baest vid sidan tha, frekar ad eitthvad hafi dottid ut. Vid forum med teikninguna i skonnun og notum hana i verkefnum sem varda endurrafvaedingu Kabul.
::: posted by Salvör at 4:53 f.h.
